Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2016

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ: Κακοσμία του Στόματος




Κακοσμία του Στόματος :Αίτια και αντιμετώπιση

ΤΙ ΕΙΝΑΙ:

Κακοσμία είναι η δυσάρεστη (οσμή) αναπνοή που προέρχεται από τη στοματική κοιλότητα.
ΑΙΤΙΑ :
Οι πιο συχνές αιτίες κακοσμίας βρίσκονται στην στοματική κοιλότητα (τοπικά αίτια), αλλά υπάρχουν και πολλές εξωστοματικές πηγές κακοσμίας.
ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΑΙΤΙΑ:
Στο 85% - 95% των περιπτώσεων η κακοσμία προέρχεται από το στοματικό περιβάλλον και στους πιο σημαντικούς υπεύθυνους παράγοντες περιλαμβάνονται, τα μικρόβια που φυσιολογικά υπάρχουν στο στόμα, τα υπολείμματα τροφών καθώς και η ποσότητα και ποιότητα του σάλιου που παράγεται.

  • Συγκεκριμένα η κακή στοματική υγιεινή που δεν απομακρύνει  την μεγάλη ποσότητα οδοντικής πλάκας με  το βούρτσισμα των δοντιών.
  • Τα τερηδονισμένα (χαλασμένα) δόντια που δεν έχουν σφραγισθεί και μέσα στις δημιουργημένες τρύπες μαζεύονται μικρόβια και υπολείμματα τροφών.
  • Τα νοσήματα των ούλων (ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, ελκονεκρωτική ουλίτιδα) τα οποία δεν θεραπεύονται οριστικά.
  • Προσθετικές εργασίες που λόγω κακοτεχνίας ή λόγω θραύσεως,   μαζεύουν τροφές που δεν απομακρύνονται ούτε με την βούρτσα.
  •  Οδοντοστοιχίες που δεν καθαρίζονται καθημερινά ή / και παραμένουν στο στόμα όλο το 24ωρο.
  •  Υπολείμματα τροφών στη ράχη της γλώσσας ιδιαίτερα στο οπίσθιο τμήμα, διάφορες ελκώσεις, και λοιμώξεις του στόματος.
  • Μειωμένη ποσότητα ή κακή ποιότητα σάλιου .
  • Και τέλος το υπερβολικό κάπνισμα.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν τις κυριότερες αιτίες δυσοσμίας του στόματος.
ΑΛΛΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ:
Συστηματικά νοσήματα, φάρμακα, τροφές αλλά και ιδιοπαθείς και ψυχογενείς παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε δυσάρεστη οσμή από το στόμα.
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ  ΚΑΚΟΣΜΙΑ:
Νοσήματα της ρινικής κοιλότητας (μύτης) όπως ιγμορίτιδα, ρινικοί πολύποδες και των αμυγδαλών έχουν την πρώτη θέση.
Νοσήματα επίσης του φάρυγγα και του οισοφάγου (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, πεπτικό έλκος), νοσήματα των πνευμόνων, των νεφρών, του ήπατος, ο σακχαρώδης διαβήτης, εμπύρετα νοσήματα και ο καρκίνος του στόματος και του φάρυγγα προκαλούν κακοσμία.
Νοσήματα που προκαλούν ξηροστομία , άμεσα ή έμμεσα λόγω των φαρμάκων που λαμβάνονται για την θεραπεία τους πχ. παρενέργεια ορισμένων παθήσεων συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου Sjogren , του HIV/AIDS, της νόσου του Αλτσχάιμερ, του διαβήτη, της αναιμίας, της κυστικής ίνωσης, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της υπέρτασης, του εγκεφαλικοί επεισοδίου και της παρωτίδας .
Επίσης θεραπείες που σαν παρενέργειες έχουν την ξηροστομία  λογω βλάβης των σιαλογόνων αδένων πχ ακτινοβολίες στην περιοχή του στόματος , της κεφαλής και του λαιμού, χημειοθεραπεία για καρκίνο κλπ
Χειρουργικές επεμβάσεις και τραυματισμοί που έχουν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του νεύρου της περιοχής των σιαλογόνων αδένων.
ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ:
Φάρμακα που περιέχουν ιώδιο και χλώριο ή προκαλούν ξηρότητα στο στόμα οδηγούν σε κακοσμία.
Φάρμακα ή τροφές, επίσης, που περιέχουν θείο ευθύνονται για δυσοσμία.
Φάρμακα που δημιουργούν διόγκωση των ούλων (πχ Αντιεπιληπτικά, Πίεσης, Ανοσοκατασταλτικά, Αντισυλληπτικά κλπ) και επιδεινώνουν την στοματική κοιλότητα με σημεία όπου αναπτύσσονται μικροβιακές αποικίες υπεύθυνες για την κακοσμία.
Στοματοπλύματα με βάση το οινόπνευμα , προσωρινά ναι  μεν δημιουργούν μια ευχάριστη αναπνοή αλλά λόγω οινοπνεύματος δημιουργείται εν συνεχεία ξηροστομία η οποία επιτείνει το πρόβλημα.
Το σκόρδο, το κρεμμύδι, το μπρόκολο, είναι γνωστές τροφές που οδηγούν σε δύσοσμη αναπνοή.
“ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΚΑΚΟΣΜΙΑ”
Ιδιοπαθής κακοσμία θεωρείται εκείνη όπου δεν μπορεί να προσδιοριστεί η ακριβής αιτία. Παρατηρείται σε άτομα στα οποία δεν υπάρχουν τοπικά ή γενικά αίτια, δεν παίρνουν φάρμακα που προκαλούν κακή αναπνοή και όμως αναδύεται δυσάρεστη οσμή από το στόμα τους.
Στις περιπτώσεις αυτές, για άγνωστους λόγους, διαταράσσεται η οικολογία της μικροβιακής χλωρίδας της στοματικής κοιλότητας και έτσι αναπτύσσονται περισσότερα αναερόβια μικρόβια τα οποία παράγουν μεταβολικά προϊόντα που είναι δύσοσμα.
Αυτού του είδους η κακοσμία υποχωρεί με τη χορήγηση φαρμάκων που στρέφονται εναντίον των αναερόβιων μικροβίων.
“ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ” ΚΑΚΟΣΜΙΑ:
Όπως ορισμένα άτομα δεν αντιλαμβάνονται ότι παρουσιάζουν κακοσμία, έτσι σε άλλα υπάρχει η έμμεση ιδέα ότι μυρίζει άσχημα το στόμα τους και ζουν με αυτή τη φοβία. Η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως “κακοσμοφοβία” και οδηγεί τα άτομα αυτά σε υπερβολές όπως σε υπερβολικό βούρτσισμα των δοντιών, σε συνεχή χρήση οδοντότσιχλας ή καραμέλας ακόμα σε απομόνωση με δυσάρεστες επιπτώσεις στην κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή.
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΝΤΟΝΗ Η ΚΑΚΟΣΜΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ;
Είναι συνήθως πιο έντονη το πρωί που ξυπνάμε πριν από το βούρτσισμα των δοντιών, στα μεσοδιαστήματα μεταξύ γευμάτων, μετά από κατάχρηση καρυκευμάτων, αλκοόλ και υπερβολικό κάπνισμα.
ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΠΟΥ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ :
Οι κυρίως υπεύθυνες ουσίες για την κακοσμία είναι θειούχες ενώσεις (μεθυλ-μερκαπτάνη, ινδόλη, σκατόλη, πτωμαΐνη κ.α.) που παράγονται κατά την αποδόμηση πρωτεϊνών υπολειμμάτων τροφών που παραμένουν στο στόμα.
Σε αυτή τη διαδικασία συμμετέχουν Gram αρνητικά αναερόβια μικρόβια που υπάρχουν φυσιολογικά στο στόμα κυρίως στο πίσω τμήμα της ράχης της γλώσσας και στους περιοδοντικούς θυλάκους (ούλα).
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ:
Εάν η αιτία της κακοσμίας του στόματος προσδιοριστεί τότε αντιμετωπίζεται με επιτυχία.
Η κακή αναπνοή μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες στις κοινωνικές επαφές του ασθενούς και στην επαγγελματική του δραστηριότητα.
Επηρεάζει τη ψυχολογία του με τάσεις απομόνωσης και αποφυγή του ερωτικού του συντρόφου.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΚΟΣΜΙΑΣ
Ο ασθενής με κακοσμία πρέπει κατ' αρχήν να συμβουλευτεί τον οδοντίατρό του ή τον ειδικό στοματολόγο, ο οποίος θα προσδιορίσει την ακριβή αιτία της δύσοσμης αναπνοής.
Εάν τα αίτια είναι τοπικά, γεγονός το οποίο συμβαίνει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων (95%), τότε οι βασικές αρχές αντιμετώπισης είναι οι παρακάτω:
· Σχολαστική στοματική υγιεινή
· Θεραπεία των νοσημάτων των ουλών
· Αποκατάσταση οδοντικών προβλημάτων
· Συστηματικό βούρτσισμα και καθαρισμός της ράχης της γλώσσας με ειδικά ξέστρα (tongue cleaner)
· Τοπική εφαρμογή σκευασμάτων που απελευθερώνουν οξυγόνο και περιορίζουν τον αριθμό των gram- αρνητικών μικροβίων.
· Τακτική χρήση στοματικών διαλυμάτων που δεν περιέχουν οινόπνευμα.
· Συστηματική χορήγηση αντιβιοτικών που επιδρούν στα gram– αρνητικά βακτήρια υπό ορισμένες προϋποθέσεις και εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον ειδικό στοματολόγο.
· Πρόσφατα κυκλοφορούν στο εμπόριο ειδικές καραμέλες κατά της κακοσμίας, η συμβολή των οποίων παραμένει να τεκμηριωθεί.
· Η χρήση τσίχλας (όταν δεν περιέχει ζάχαρη) και εφ όσον έχουμε καλή στοματική υγιεινή και οδοντιατρική θεραπεία των αιτίων , βελτιώνουν την κακοσμία διότι αφαιρούν τα μικρά υπολείμματα των τροφών και αυξάνει την ροή σάλιου   με τελικό αποτέλεσμα τη έκπλυση των υπολειμμάτων των τροφών και την αντιμετώπιση των μικροβίων μέσω των αντισωμάτων που περιέχει.
· Από την άλλη πλευρά η χρήση καραμέλας , τσίχλας, αποσμητικού  spray στόματος  ή στοματοπλυμάτων (ειδικά αυτών με οινόπνευμα)  δεν προσφέρει, διότι όλα αυτά τα σκευάσματα απλώς καλύπτουν το πρόβλημα προσωρινά,  δεν έχουν κανένα πρακτικό  αποτέλεσμα και διότι δεν  το εκριζώνουν οριστικά όπως θα γινόταν με οδοντιατρική παρέμβαση.
·  Εάν οι πηγές της κακοσμίας δεν εντοπίζονται στη στοματική κοιλότητα τότε ο ασθενής παραπέμπεται από τον Οδοντίατρο  σε γιατρούς άλλων ειδικοτήτων (ωτορινολαρυγγολόγο, γαστρεντερολόγο, πνευμονολόγο. κ.λ.π) με τους οποίους απαιτείται συνεργασία.


Κείμενο-Βιβλιογραφική Έρευνα:
Μαρία Ειρήνη  Κριτσωτάκη
Φοιτ. Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Επιμέλεια:
Κριτσωτάκης Σταύρος
Χειρ.Οδοντίατρος